Zal ik de Corona app installeren of toch niet …

Op 10 oktober lanceert Corona Melder, de Nederlandse Contact Tracing app. Of je de app moet installeren of niet kan ik je niet vertellen. Dat die keuze lastig is ben ik volledig met je eens. Ik weet het voorlopig in ieder geval nog niet.

Er zijn theorieën, inschattingen en onderzoeken naar mogelijke gevolgen, maar er is geen(?) bewijs dat een Contact Tracing App werkelijk iets bijdraagt aan het indammen van een epidemie. (Kun jij wel iets vinden? Laat het ons alsjeblieft weten!)

Daarentegen zijn er wel meerdere wetenschappelijke bewijzen te vinden dat technologie ons gedrag beïnvloedt. En de resultaten van die onderzoeken doen mij sterk afvragen of de bijverschijnselen van een Corona-app, zowel op de korte als de lange termijn, niet erger zullen zijn dan de voordelen die het, in theorie, zou moeten bieden.

De theorie achter de app is eenvoudig: De app houdt bij wie je ontmoet. En als jij op een gegeven moment positief getest wordt op COVID-19 wordt er een bericht gestuurd naar alle mensen die je de afgelopen dagen ontmoet hebt. Ook kun jij een bericht krijgen dat iemand die je ontmoet hebt positief getest is. Op die manier weet je eerder of je in quarantaine moet en kan de verspreiding beter worden beperkt.

Er is uitgerekend dat, om de epidemie helemaal te stoppen, 60% van de bevolking de app geïnstalleerd moet hebben. Dan moeten die ruim 10 miljoen mensen wel altijd hun mobiele telefoon op zak hebben. Toegegeven dat als minder mensen de app installeren er nog steeds een gedegen effect kan zijn. Maar alleen als iedereen, die door de app gewaarschuwd wordt, zich netjes houdt aan de geadviseerde zelf-quarantaine.

Deze voorwaarden alleen al zorgen bij mij voor flinke twijfel. Maar daarnaast zijn er nog de volgende overwegingen:

– Volgens de onderzoeken die er wel zijn geweest werkt de Contact Tracing app alleen als test- en quarantainebeleid er op afgestemd zijn. Helaas is er onvoldoende test-capaciteit en is duidelijk dat mensen mét en zonder klachten zich gewoon niet aan zelf-quarantaine houden.
Welk effect kunnen we dan wel verwachten van de Corona app?

– Als tafelgenoot van de Alliantie Digitaal Samenleven is mij duidelijk geworden dat een aanzienlijk deel van de COVID-19 risicogroepen juist díe mensen zijn die moeite hebben met computers en mobiele telefoons.
Zal de Corona-app überhaupt iets kunnen doen voor mensen die geen mobiel hebben of hem vaak niet bij zich hebben?

– We blijken regelmatig onze vaardigheid te verliezen in taken die we aan technologie overlaten: We onthouden telefoonnummers van vrienden niet meer. We kunnen steeds slechter zelf de weg vinden. En foto’s nemen zorgt ervoor dat onze herinneringen minder goed zijn. Het is gemakkelijk om te vertrouwen op technologie en dat doen we dan ook graag en veel.
De vraag is dan, of we ons wel verantwoordelijk blijven gedragen als we de Corona-app installeren?
(Bij mondkapjes is aangetoond dat het dragen ervan niet leidt tot onverantwoordelijker gedrag. Is zo’n onderzoek ook voor deze app uitgevoerd?)

– Gelukkig wordt in Nederland wettelijk vastgelegd hoe de verzamelde gegevens gebruikt mogen worden. Waarschijnlijk scheelt dat. Maar als puntje bij paaltje komt moet er een bericht naar een mobiele telefoon gezonden worden. Die mobiele telefoon heeft een telefoonnummer die gekoppeld is aan een persoon. Onder de huidige constellatie zal dat in Nederland allemaal wel loslopen. Maar de onderliggende technologie maakt het nu eenmaal makkelijker voor overheden om uit te vinden met wie haar burgers in contact zijn geweest. Een coalitie van meer dan 40 privacy- en mensenrechtenexperts zijn nog niet tevreden over de huidige Corona app.
Gaat die geest weer terug in de fles als we Corona eronder hebben?

Daarnaast doen veel mensen juist hun best de mobiele telefoon minder belangrijk in ons leven te maken omdat we met z’n allen de negatieve bijverschijnselen ervaren. Binnen onszelf, binnen ons gezin en binnen de samenleving. Dat doen we bijvoorbeeld door ‘m vaker juist niet mee te nemen als we op pad gaan.
Gaat dat voortaan, door de Corona app, gezien worden als a-sociaal gedrag?

Door Maarten van Myndr