Bijna 40% Internetgebruik in de Klas Niet-Educatief

Een aanzienlijk deel van al het internetgebruik in een gemiddelde basisschoolklas is niet educatief, blijkt uit representatieve data van de Myndr-switches verspreid over heel Nederland. Social media en games zijn grote afleiders voor leerlingen. Daarnaast blijkt een gemiddelde klas een goudmijn voor advertentieverkopers. Het mobieltjesverbod is een stap in de goede richting, maar het pakt slechts een deel van de problemen aan. Er moét meer actie ondernomen worden. We vertellen je hoe en waarom.

De Staat van Internetgebruik op Nederlandse Basisscholen

11,636,198. Zoveel websites bezoeken alle Nederlandse basisschoolleerlingen uit groep 6 t/m 8 elke dag onder schooltijd. Bijna 4,3 miljoen daarvan zijn niet-educatieve websites. Hieronder vallen afleiders zoals games, YouTube en social media. Opgeteld maken educatieve websites dus nog geen twee derde (63%) uit van het totale internetgebruik. Hieruit kun je concluderen dat leerlingen niet in staat zijn hun aandacht bij hun schoolwerk te houden, tenzij er hulpmiddelen ingezet worden. Van een gezonde relatie met het internet is wat ons betreft dus géén sprake.

Social Media en Digitale Afleiding

Volgens de privacywetgeving is het onder de 13 jaar niet toegestaan om een eigen socialmedia-account te hebben. Het verbod hierop is echter geen enkel obstakel voor de bovenbouw (groep 6, 7 & 8). Volgens Myndr-data werken leerlingen gemiddeld twee uur per dag op een computer of ander device. In die twee uur per dag schooltijd, bezochten zij het afgelopen schooljaar meer dan 38 miljoen keer TikTok, Snapchat, Insta en consorten. Let wel, dit is alleen wat zij op hun schoolcomputer onder schooltijd doen.

Naast social media werden video-sites ook circa 54.000.000 keer bezocht. Vooral YouTube houdt de leerlingen af van hun schoolwerk. Maar nog populairder is online gamen onder schooltijd: de “top” 5% van de bovenbouwleerlingen gamet 35 keer per dag op school. De gemiddelde leerling in Nederland probeert meer dan 3 keer per dag online een spelletje te spelen, terwijl ze met schoolwerk bezig zijn.

Impact Kindermarketing

Naast de zaken die leerlingen zelf actief opzochten, was er onder schooltijd in 2023 ook de afleiding van ruim 2 miljard reclamebanners. Dit komt neer op bijna 3300 banners per klaslokaal per week. De “top” 5 reclamekijkers kregen op school per persoon bijna 482 advertenties per dag voor de kiezen. Basisscholen leveren zo een jaarlijkse extra miljoenenomzet aan online advertentieverkopers als Google, Meta en TikTok. 

Deze cijfers geven weer dat klaslokalen binnen het primair onderwijs in feite een commerciële functie hebben. Met expliciete kindermarketing kunnen bedrijven ontelbaar vaak kinderen bestoken met advertenties binnen een omgeving die gericht zou moeten zijn op educatie. En ook al wordt er online niets gekocht, elke weergave en elke klik brengt geld in het laatje. Daarnaast zegt het niets over indirecte aankopen, die ongetwijfeld nog veel meer waarde vertegenwoordigen. En ondanks dat het verboden is om gegevens van kinderen te verzamelen, gebeurt het toch. Sterker nog: er wordt actief op gestuurd.

Als meekijksoftware ingezet wordt om te kijken of leerlingen wel doen wat ze moeten doen, wordt de vertrouwensrelatie tussen leerling en leerkracht steeds verstoord en valt er ook privacy-technisch van alles op aan te merken. Daarnaast worden leerlingen voor een taak gesteld die niet past bij de mentale ontwikkeling van hun leeftijd en leerkrachten krijgen er een onnodige taak bij, terwijl zij die tijd juist hard nodig hebben om les te geven. Kortom: de nadruk komt, met meekijksoftware, te liggen op een kat-en-muisspel tussen leerling en leerkracht, in plaats van op de les. 

Verhoogde Werkdruk

Mocht je denken dat dit niet zoveel impact heeft: gemiddeld heeft een leerkracht hierdoor dagelijks te maken met 126 digitale afleidingsmomenten. De werkdruk voor deze toch al onderbemande beroepsgroep neemt hiermee aanzienlijk toe. Scholen die meer filteren en strenger handhaven, verminderen dus de werkdruk. Een goed voorbeeld is het Alfrinkcollege in Deurne, waar ze juist open sollicitaties ontvangen en een hoge waardering krijgen.

Wat Werkt?

Digitale afleiding buiten de klas houden is de enige écht werkende en complete optie die scholen hebben. Dat kan door bijvoorbeeld het wegfilteren (afschermen) van afleidende websites. Er zijn stemmen die dat rigoureus of repressief noemen, maar we doen precies hetzelfde – en heel succesvol – met veel andere zaken. Zo is eten of drinken onder de les niet toegestaan. Ook schreeuwen wordt niet op prijs gesteld. Springen, rondrennen, uit de klas weglopen of een zonnebril dragen, allemaal zaken die niet geaccepteerd zijn in de klas. 

Het beste kun je het misschien nog vergelijken met speelgoed: voor een kind is een computer namelijk, net als speelgoed, vooral gemaakt om leuke dingen mee te doen. 

Er zijn op elke school wel regels over het meenemen van speelgoed in de klas: meestal mag dat niet. Dat vinden we logisch en normaal. Maar het moderne speelgoed bevindt zich grotendeels online. Als je niet wilt dat het makkelijk voor het grijpen ligt, dan zul je daar een filter als die van Myndr voor moeten gebruiken. Speelgoed vormt alleen afleiding als het recht voor de leerling op tafel ligt, niet als het niet bereikbaar is. Hetzelfde geldt voor sociale media, online games, video’s en ander “speelgoed”: maak het onbereikbaar en je haalt de oorzaak van het probleem weg. Daarnaast biedt het de kans om leerlingen bewust te laten worden van hun internetgebruik. Je ontkent dan ook niet dat het bestaat, maar je kiest als leerkracht zelf momenten om er bewust mee om te gaan.

lees verder onder deze leestips