Blogserie
Deze blog is onderdeel van de serie 'Publicatie Digitalisering in het onderwijs'.
Wat doe jij met focusdipjes in de klas?
20 x inspiratie voor broodnodige micropauzesDeze blog is onderdeel van de serie Publicatie Digitalisering in het onderwijs. Lees alle blogs in deze serie
‘Pfff’. ‘Zucht’. ‘Hang’.
Bekende signalen. Elke leerkracht zal ze herkennen. Na een half uur rekenen. Zo aan het eind van de ochtend. Rond een uur of twee. Het zijn signalen dat het even ‘op’ is. Dat wat binnenkomt niet meer optimaal verwerkt kan worden. Op dit soort momenten worden leerlingen makkelijk afgeleid. Ze worden druk of zoeken afleiding, vaak op een scherm. Dat doen volwassenen ook. Het zijn de momenten dat je je mobiel pakt en gaat scrollen, terwijl een scherm op zo’n moment een heel slecht idee is. Je maakt je brein namelijk alleen maar vermoeider en je zal nog minder zin hebben weer een taak op te pakken.
Wat je leerlingen op zo’n moment goed kunnen gebruiken is een archiverendbreinmomentje. Oftewel: een moment waarin hun denkend brein even helemaal tot rust komt, zodat informatie verwerkt kan worden. Dit kan op twee manieren. Je kunt zorgen voor een paar minuten ontspanning, zodat alles even kan zakken. Óf je kiest voor activering, zodat je leerlingen weer energiek aan het werk kunnen gaan. (Meer weten over het brein? Lees het blog hiernaast.)
Een momentje rust
Archiverendbreinmomentjes heten officieel micropauzes. In onze gedigitaliseerde wereld zijn ze heel belangrijk. Daarin is namelijk steeds minder ruimte voor ons archiverend brein. Bovendien leren we niet meer hoe we ons goed kunnen focussen. We zijn gewend om op momenten dat onze focus zakt, een scherm erbij te pakken voor ontspanning in de vorm van afleiding. Bovendien is alles op schermen zó gemaakt dat onze aandacht doorlopend getrokken wordt. Zo komen we steeds minder aan rust toe.
Door micropauzes in te lassen help je je leerlingen hierin op weg. Je wisselt focus namelijk af met pauzes. Hierdoor kunnen leerlingen die focus beter volhouden. Een goed moment voor een micropauze is tussen twee taken in. Zo kunnen ze even leeg aan het nieuwe onderwerp beginnen! Die 5 minuten verdien je geheid terug.
20 ideeën voor micropauzes in je klas
1. Laat je leerlingen 5 minuten hun hoofd op hun armen leggen. Is dat alles? Ja, dat is alles. Liefst met de ogen dicht.
2. Doe een minuut jumping jacks. Telkens 5-10 jumping jacks. Een korte stop. En dan weer een serie. Bouw het op, kunnen jullie de volgende keer meer jumping jacks achter elkaar? Kunnen jullie uitbouwen naar 3 minuten?
3. Ga naar buiten en loop een rondje. Na 5 minuten ben je weer terug.
4. Visualisatie: laat leerlingen hun ogen dichtdoen en zich voorstellen dat ze op hun favoriete plek in de natuur zijn. Laat ze daar een tijdje rondlopen en om zich heen kijken.
5. Traplopen: laat leerlingen in stilte en in een rustig tempo een paar keer een trap op en neer lopen. Geen trappen? Laat leerlingen dan een paar keer een gang op en neer lopen.
6. Stoelendans (ja, dat geeft herrie voor de buren 😉 )
7. Laat de leerlingen naar muziek luisteren met ogen dicht. Zet het in de klas op of laat leerlingen met oortjes naar hun eigen muziek luisteren.
8. Lichaamsoefening: laat leerlingen rechtop gaan zitten met hun ogen dicht en voeten op de grond. Laat ze vervolgens hun hele lichaam voelen, van hun voeten op de grond tot aan hun kruin. Benoem lichaamsdeel na lichaamsdeel. Voeten. Onderbenen. Knieën. Bovenbenen. Zitvlak (gegiechel). Buik. Borst (gegiechel). Armen. Rug. Schouders. Keel. Nek. Hoofd. Bovenkant van je hoofd. Laat ze even zo in rust zitten.
9. Rek- en strekoefeningen. Laat leerlingen gaan staan en hun armen zo hoog mogelijk strekken, vervolgens langzaam naar voren buigen en de tenen aanraken. Weer omhoog komen en ondertussen de armen zijwaarts omhoog brengen. Herhaal een aantal keer.
10. Veertje blazen: de kinderen vormen groepjes van twee of drie. Elk groepje krijgt een veer. Op een signaal beginnen de leerlingen te blazen om de veer in de lucht te houden. Ze mogen de veer niet aanraken met hun handen of met hun lichaam.
lees verder onder deze leestips
vervolg van het blog
11. Massagekring: laat de kinderen staan en een kring maken. Laat de kinderen nu een kwartslag draaien naar rechts. Iedereen legt de handen op de schouders van degene die voor hem/haar staat en begint te masseren. Eerst de schouders, dan de armen, dan zachtjes als regendruppels tokkelen op het hoofd, dan grote bewegingen op de rug maken, eventueel even kietelen, terug naar de schouders. Dan draaien alle leerlingen zich om en masseren de ander die naast hen staat.
12. Cool down: alle leerlingen staan naast hun stoel. Het is stil en rustig. De leerkracht doet voor: beweeg het hoofd met een rustige rollende beweging van de kin op de borst naar de nek, met de klok mee. Draai door tot de kin weer op de borst ligt. Til het hoofd op. Haal daarna de schouders op en laat ze weer zakken en herhaal dat een aantal keer. Vervolgens rechterarm over het hoofd en met het lichaam doorbuigen naar links en vice versa. Herhaal een paar keer.
13. Luistervinken: de leerlingen liggen met hun hoofd op hun armen op tafel en hun ogen dicht. Zij proberen in 3 minuten alle geluiden in en vooral buiten het klaslokaal waar te nemen. Naderhand kunnen ze aan elkaar vertellen wat ze gehoord hebben.
14. Luisterend tellen: de leerlingen moeten zo stil mogelijk zijn en goed naar elkaar luisteren. De leerkracht zegt ‘1’, waarna iemand uit de klas reageert met ‘2’, een andere leerling zegt daarop ‘3’ en ga zo maar door. Echter, zodra twee of meerdere leerlingen tegelijkertijd een getal noemen stopt het spel en begint de leerkracht weer bij 1. De leerlingen moeten dit spelen zonder enig gemaakte afspraken!
15. Alle handen los: alle kinderen zitten op hun eigen stoel. De leerkracht wrijft de handen los tegen elkaar en kneedt met de ene hand de andere. Zorg ervoor dat dit heel serieus gedaan wordt en dat de hele hand gemasseerd wordt. Onder dit kneden benoem de je de delen van de hand. De kinderen doen mee. Vanuit de pols wordt er naar de vingertopjes gewreven, waarbij alle vingers omstebeurt aan bod komen. Na dit wrijven en kneden worden de handen losgeschud, vanuit de polsen naar binnen en naar buiten draaiend en als laatste zwaaiend naar de medeleerlingen.
16. Visualisatie. Laat leerlingen visualiseren dat het nacht is en dat ze naar een sterrenhemel kijken. Het best met gesloten ogen. Ze mogen ‘de lucht in’ en tussen de sterren door vliegen.
17. Wandelen in het park: alle leerlingen lopen door elkaar heen door het klaslokaal. Ze mogen niet praten, geen geluid maken, niet tegen elkaar of objecten aanlopen en niet stoppen. Totdat de leerkracht zegt dat ze stil moeten staan. Na 10 sec. geeft de leerkracht het signaal om weer te lopen. Dit kun je een aantal keer herhalen.
18. Hoofd, schouders, knie en teen. Je weet wel.
19. Overgooien door het lokaal. Gebruik een zachte bal of knuffel!
20. Muziek maken met schoolspullen. Maak muziek met wat de leerlingen op hun tafel hebben liggen. Tik bijvoorbeeld met een potlood op tafel of gebruik een boek om zachtjes op de tafel te slaan. Geef de leerlingen verschillende opdrachten om ritmes te laten maken.
Experimenteer!
Het kan even zoeken zijn naar wat voor jou en je leerlingen werkt. Vergeet niet dat ze misschien moeten wennen aan dit soort oefeningen. Begin daarom de oefeningen met 1 minuut en bouw dit uit naar 3-5 minuten. In het begin is er bij sommige opdrachten misschien hilariteit of weerstand, maar houd een tijdje vol om effect te zien. Vaak vragen leerlingen er op een gegeven moment zélf om!
Meer informatie en achtergrond? Lees ‘Van Brokkelbrein naar Focus’ – Praktijkgids voor docenten over aandacht, social media en het brein.
Reacties