Gaatjes vullen zonder beeldschermen
10 tips voor momenten tussen de lessen door‘StukTV!’
‘Checkpoint!’
‘Meisje Djamila!’
‘Freek in het Wild!’
‘Klokhuis!’
Ideeën genoeg als je je leerlingen vraagt wat ze graag willen tijdens de lunch. En als ze eerder klaar zijn met hun rekentaak, dan weten ze ook wel een paar games te bedenken om even wat tijd op te vullen.
En: waarom niet? Het zijn van die momenten dat een filmpje of online spelletje een prima oplossing lijkt.
Maar dat is niet zo.
3 redenen waarom je gaatjes beter niet kan vullen met schermen
We weten allemaal dat kinderen veel tijd achter schermen doorbrengen. Wat niet iedereen weet is dat er voor elke leeftijd een aanbevolen maximale schermtijd is. En dat veel kinderen hier structureel overheen zitten. Door kinderen op ‘verloren’ momentjes achter een scherm te zetten, loopt hun schermtijd eigenlijk onnodig op. Je helpt je leerlingen door ze alleen achter een scherm te laten werken als dat nodig is voor de taak die ze te doen hebben.
Verder leer je kinderen dit soort momenten ‘op te lossen’ met een scherm. Voor een keer is dat geen probleem. Maar als dit op school (en thuis!) structureel gebeurt, dan wordt dit hun automatische oplossing. Bij verveling. Aan tafel. Bij onrust. Als ze moeten wachten. Als een sociaal contact wat stroef loopt. Je ziet het om je heen: iedereen pakt dan een device en klaar is kees.
lees verder onder deze leestip
vervolg van het blog
En dat draagt bij aan de derde reden: een kind komt zo niet meer tot rust. Want voor je hersenen is een scherm geen rust. Het zijn constante prikkels. Een brein moet echter geregeld archiveren om normaal te functioneren. Vullen we elk gaatje met een prikkel (zoals schermen) dan kan het brein deze functie niet vervullen. Dit leidt o.a. tot vermoeidheid en concentratieproblemen.
Maar wat doe je dan?
De meeste leerkrachten geven twee situaties aan waarin de leerlingen een filmpje of game aan mogen zetten: tijdens de lunch én als een leerling eerder klaar is dan de rest. Hoe kun je die momenten invulling geven zonder scherm?
De lunch
Volgens onderzoekers ervaren kinderen de lunch het meest positief in een rustige omgeving met een sociaal prettige sfeer. Rust faciliteer je natuurlijk prima met een scherm, maar daar staat het risico van mindless eating tegenover: de aandacht van het kind kan maar op één plek tegelijk zijn. Een filmpje wint die aandacht van het eten. Je leerling gaat dan onbewust eten. Het voelt dan niet meer wanneer het genoeg heeft en kan dan meer of juist minder gaan eten dan het nodig heeft. Op latere leeftijd kan dit leiden tot gewichtsproblemen.
Maar wat doe je dan tijdens de lunch? 5 tips!
- Gewoon samen lunchen, that’s it. Een belangrijk element van samen eten is verbinding. In veel culturen zie je dit ook terug in hoe de maaltijd ingericht wordt. Dat is niet voor niets! Wordt het dan snel onrustig in je klas? Voorkom dit door afspraken met je leerlingen te maken en blijf zelf in het lokaal tijdens de lunch.
- Leg gesprekskaartjes op tafel. Bijvoorbeeld om het gesprek te openen, samen over een filosofische vraag na te denken of een raadsel op te lossen!
- Zet een muziekje op van jullie zelfgemaakte playlist! Leg daarvoor een schrift op een vaste plek. Als een kind een leuk liedje weet, mag het die in het schriftje schrijven (nummer + artiest + naam kind + genre). Zo krijg je een steeds langere lijst van leuke liedjes waar je uit kunt kiezen!
- Lees een kort verhaal of een stukje uit een boek voor, dat niet de hele lunch duurt. Zo kunnen de leerlingen wel in rust komen, maar komen ze ook tot zichzelf.
- Maak een weekprogramma. Elke dag doe je iets anders tijdens de lunch. Daar kan ook prima een keer een filmpje tussen zitten (dat vinden ze nou eenmaal heel leuk), maar dan laat je zien dat er niet één manier van omgaan is.
Een leerling die eerder klaar is
Veel leerkrachten geven verdieping aan een leerling die eerder klaar is. Maar dat heb je niet altijd klaarliggen. Of er is net te weinig tijd voor een verdiepende opdracht. Verdieping kan echter ook op andere manieren. Bovendien kun je er ook voor kiezen een leerling even een brein-rust-momentje te geven. Zo kan het zojuist geleerde op een andere manier verwerkt worden.
Hoe dan? Alweer 5 tips!
- Laat je leerling tekenen. Op deze manier kan hij/zij verwerken, ontprikkelen en zich creatief uiten. Voorbeelden van tekenopdrachten: 1. Maak een strip over vandaag. 2. Maak een mindmap over wat je net geleerd hebt. 3. Maak een tekening over hoe je je nu voelt.
- Geef je leerling de ‘Oefening in niets doen’: Zoek een rustige plek op en doe 5 minuten helemaal niets. Concentreer je alleen maar op de gedachten die voorbij komen. Maak er daarna eventueel een tekening of een verhaaltje over. Je zult versteld staan wat dit met je leerlingen kan doen!
- Laat je leerling een klusje voor je doen. Planten water geven. Koffie halen. Iets kopiëren. Een kast netjes maken. Iets sorteren. Iets nakijken. Kinderen vinden het vaak heel fijn een verantwoordelijkheid te krijgen en iets voor de juf/meester te doen.
- Laat ze lezen! Maak een leesplankje in de klas, met boeken die ze er altijd even bij kunnen pakken. Korte verhalen, moppentrommels, boeken met weetjes. Of zet een grote mand neer, gevuld met Donald Ducks, Zo Zit Dat of Kidsweek. (Tip: kijk eens bij een kringloop!)
- Maak een Keuzeplank. Dit is een plank met diverse opdrachten waar leerlingen iets uit kunnen kiezen als ze klaar zijn met hun taak. Zet drie bakjes op de plank: één met creatieve opdrachten (cijfertekeningen, mandala’s, tekentutorials), één met spelletjes (smartgames, houten breinbrekers) en één met opdrachten op papier (sudoku, woordzoeker, taalspelletjes, opdrachtenbundels). Eventueel kun je nog een nakijkbakje erbij zetten. Hier kunnen leerlingen wat ze gemaakt hebben inleggen, zodat je het na kunt kijken.
Nog meer ideeën? Zet ze in de comments hieronder!
Of een podcast! Op https://kinderpodcasts.nl staan heel veel leuke audioverhalen voor thuis én in de klas.