Blogserie
Deze blog is onderdeel van de serie 'Publicatie Digitalisering in het onderwijs'.
Digitale zwemles op school
Hoe een visie op digitale middelen kan helpen problemen te voorkomenDeze blog is onderdeel van de serie Publicatie Digitalisering in het onderwijs. Lees alle blogs in deze serie
Marije Lagendijk
Mediapedagoog, Lagendijk Empowering.
Schoolzwemmen. Misschien ken je het fenomeen nog wel. Nog niet zo lang geleden gingen leerlingen één keer in de week naar het zwembad en leerden onder schooltijd hun hoofd boven water te houden. Het aantal scholen dat nog zwemlessen aanbiedt is in de afgelopen 30 jaar flink teruggelopen, maar nu lijkt de tijd rijp voor schoolzwemmen 2.0. Oftewel: digitale zwemles.
Misschien vraag je je af, net als met de zwemles van weleer, of het wel de taak van de school is om leerlingen digitaal vaardig te maken. Maar het verschil is natuurlijk dat we digitale middelen ook gebruiken om een deel van ons onderwijs op te geven. Dat maakt het toch echt anders. Helemaal nu er steeds meer bijwerkingen op het leren van kinderen bekend worden.
Volgens mediapedagoog Marije Lagendijk is het belangrijk dat alle scholen aandacht besteden aan mediawijsheid. ‘Scholen kunnen niet langer niets doen, daarvoor worden de problemen die ontstaan ondertussen te groot.’
Welke speelt er dan?
In de klas heb je meestal een gecontroleerde setting waarin digitale middelen worden gebruikt. Maar daarbuiten zitten kinderen natuurlijk ook op devices. En vaak krijgen kinderen daar helemaal geen begeleiding, maar ze komen wel van alles tegen.
Vooral jonge kinderen kunnen zich volgens Marije eigenlijk nog helemaal niet redden online. “Ze zwemmen daar rond, maar ze hebben geen idee wat ze aan het doen zijn.” Er zijn veel scholen waar actie ondernomen wordt als er problemen ontstaan. Maar volgens Marije is dat eigenlijk te laat. Het digitale stuk moet constant een prominente rol spelen op school, omdat goed omgaan met digitale middelen noodzakelijk is om kinderen voor te bereiden op hun toekomst. Een visie op digitale middelen is een belangrijke eerste stap om als school mediawijsheid op de kaart te zetten.
Waarom is een visie een goed idee?
Devices worden door kinderen zowel voor schoolwerk als voor bijvoorbeeld games of social media gebruikt. Voor kinderen lopen die werelden heel makkelijk in elkaar over. Het is daarmee logisch dat je als school beide kanten van devicegebruik tegenkomt. En ook eventuele issues die daardoor ontstaan. Volgens Lagendijk is het slim om problemen voor te zijn en te zorgen dat je een visie op digitale middelen in huis hebt. “Mijn advies aan scholen is altijd: ga met elkaar nadenken over hoe je mediawijsheid en digitale geletterdheid gaat borgen binnen je school. Vragen die je daarbij kunt stellen zijn: Wat willen we dat kinderen met die digitale middelen doen? Welke leerdoelen hebben we? Hoe gaan we bepalen of we die doelen halen? Welke plek willen we dat digitale geletterdheid heeft binnen ons onderwijs? Welke risico’s zitten eraan? Welke kansen zitten eraan? Welke kennis en vaardigheden hebben de leerlingen nodig als ze hier van school gaan? En hoe gaan we dat met elkaar afstemmen?”
Visie. Check. En nu?
Volgens Lagendijk is het vooral belangrijk dat je die visie een plek geeft in je onderwijs door keuzes te maken die daarbij passen. “Denk met elkaar na over hoe je je doelen voor digitale middelen bereikt. Wat je aan je leerlingen mee wilt geven. Hoe je ze hierin gaat ondersteunen. Hoe je ervoor zorgt dat ze leren digitale middelen te gebruiken om er iets van te leren in plaats van alleen maar geëntertaind te worden.”
lees verder onder deze leestips
vervolg van het blog
Give it a go
Daarvoor is het vooral belangrijk dat je begint als school. “Je hoeft niet meteen alles, maar je kunt niet meer niets doen. Als je nu ziet waar leerlingen op de middelbare school mee worstelen, zoals problemen met hun concentratie, de invloed van social media, de druk van alles wat er online is; daar moeten we echt wat mee. Jongeren blijken ook helemaal niet zo digivaardig als dat ze zouden moeten zijn. Dus als je wilt dat ze vanaf de basisschool met een goede basis de toekomst ingaan, dan is er meer nodig dan wat ze nu krijgen”, vindt Lagendijk.
Alsof leerkrachten niets te doen hebben…
Dat leerkrachten veel op hun bordje hebben, is duidelijk. Volgens Marije zit ‘m de kracht dan ook in hoe je dit als school gaat integreren in alles wat er al is. “Dan zul je als leerkracht zien: veel dingen doe je al. Je bent je er misschien niet bewust van. Het hoeft niet groot, het is vaak de juiste nuance aanbrengen. En kijken wat past bij jou als leerkracht en hoe je de krachten in je team optimaal kunt benutten.”
In gesprek gaan met je leerlingen als basis
Marije geeft als tip: “Er zijn heel veel haakjes om kinderen digitaal vaardiger te maken. Bij alle vakken zijn mogelijkheden om het over digitale vaardigheden en mediawijsheid te hebben. Dat is ook interessanter, want dan blijf je met je leerlingen op het vlak waar zij op dat moment mee bezig zijn.”
“Ga vooral reflecteren en het gesprek aan met je leerlingen, dat is superbelangrijk. Stel vragen: wat gebeurt er nu? Hoe ben je hier terechtgekomen? Was dit je bedoeling? Hoe moet je hier nu mee omgaan? Wat doet dit met je? Het helpt al heel erg om dat gesprek met kinderen te hebben. En dat kan je bij elk vak aangaan. Dat hoef je niet groots en meeslepend aan te pakken, maar het moet wel een terugkerend onderwerp van gesprek zijn. Want mediawijsheid leer je niet in één lesje.”
Een begin maken op jouw school?
Tip: Kennisnet heeft een prachtig gratis stappenplan om met je collega’s aan de slag te gaan.
Marije Lagendijk werkte mee aan onze publicatie Digitalisering in het Onderwijs – Een Trojaans paard in de klas? Je kunt het gratis downloaden. Of lees eerst het introductieblog.
Reacties